5 interessante weetjes over de bacterie Listeria
Listeria is een bacterie die overal in onze natuurlijk omgeving te vinden is: in de lucht, de bodem, in water,… en soms in voeding. Er zijn meerdere soorten listeria, maar enkel Listeria monocytogenes wordt voornamelijk via voeding op mensen overgedragen. In sommige gevallen kan dit leiden tot een voedselinfectie: listeriose.
Is de bacterie gevaarlijk, hoeveel mensen worden er jaarlijks ziek en hoe zit het met de controles van het FAVV ? Deze 5 weetjes over Listeria monocytogenes leren je meer over deze soort Listeria-bacterie en geven tips over hoe jij thuis een besmetting kan vermijden.
Listeria is vooral te vinden in kant -en-klare gekoelde producten
Listeria kan zowel voorkomen in dierlijke producten als in plantaardige producten. Risicoproducten zijn vooral gekoelde producten die zonder verhitting worden gegeten zoals kazen op basis van rauwe melk, charcuterie, rauwe groenten en gerookte vis.
Dit komt omdat de bacterie nog kan overleven en groeien in een koud en vochtig klimaat.
Jaarlijks zijn er meer dan 2000 gevallen van Listeriose in de EU
In de EU is de bacterie Listeria monocytogenes jaarlijks verantwoordelijk voor meer dan 2000 gevallen van listeriose. Listeriose is één van de meest ernstige voedselinfecties. In het meest recente rapport van EFSA (de Europese voedselveiligheidsautoriteit) staat te lezen dat listeriose de 5e meest gemelde zoönose (een ziekte die van dieren op mensen overgaat) is bij mensen in de EU.
Bij gezonde mensen met een normale afweer kan de ziekte zonder klachten verlopen of kan je last hebben van milde griepachtige verschijnselen (koorts, spierpijn, hoofdpijn, maag- en darmproblemen). Maar er zijn ook een aantal risicogroepen waarbij listeria een ernstige infectie kan veroorzaken.
Niet iedereen die voeding besmet met listeria consumeert zal ziek worden
De groep van risicoprofielen heet YOPI. Deze Engelse term staat voor Young (baby’s en kleine kinderen tot 5 jaar), Old (de 65-plussers), Pregnant (zwangere vrouwen) en immuno-compromised (dit zijn personen met een verminderde weerstand zoals mensen die leiden aan chronische ziekten).
Voor hen is het aangeraden om bepaalde voedingsmiddelen te vermijden omdat ze een grotere kans hebben om gecontamineerd te zijn met listeria. Zo wordt aanbevolen om geen rauw vlees of rauwe vis te eten, mayonaise-gebaseerde spreads zoals kip curry te vervangen door zelfgemaakte salades en om diepvriesproducten niet te ontdooien in de koelkast maar ze meteen te verhitten in de microgolfoven.
Voedingsaanbevelingen voor kwetsbare personen zijn te vinden in de tabel onder deze link (bron: FOD Volksgezondheid, Leefmilieu en Veiligheid van de Voedselketen).
Het FAVV onderzoekt jaarlijks zo’n 8000 stalen op de aanwezigheid van Listeria monocytogenes
In 2021 nam het FAVV zo’n 8000 stalen die werden geanalyseerd op Listeria monocytogenes. Dit betekent gemiddeld 20 stalen per dag, en dit 365 dagen lang!
99,3% van de resultaten waren conform.
Dit zijn trouwens enkel de stalen die genomen worden door het FAVV zelf. Wist je dat voedingsbedrijven ook moeten testen of er geen ziekmakende bacteriën, zoals listeria monocytogenes, in hun producten aanwezig zijn?
Wanneer een staal niet-conform is, worden alle nodige maatregelen genomen door het bedrijf en/of het FAVV om de gezondheid van de consument te beschermen. Dit kan leiden tot het uit de handel halen van producten of een terugroeping van bij de consument. Om op de hoogte te blijven van alle productterugroepingen kan je je inschrijven op onze nieuwsbrief, of onze website en sociale media in de gaten houden.
Volg deze 3 gouden regels om besmetting met Listeria te voorkomen
Ondanks al deze voorzorgen kan het gebeuren dat er gecontamineerde producten bij jou thuis terecht komen. Gelukkig zijn er een aantal simpele zaken die je kan doen om komaf te maken met deze bacterie:
- Draai de kraan open: groenten en kruiden goed spoelen, handen wassen tijdens het koken, je gebruikt keukenmateriaal in een sopje laten weken,… Het lijkt voor de hand liggend maar door er goed op toe te zien dat alles proper blijft in de keuken kan je de kans op een besmetting aanzienlijk verkleinen!
- Bewaar op 4°C: de temperatuur van je koelkast staat best ingesteld op een temperatuur tussen 0 en 4°C. Na het winkelen of na je lunch stop je de gekoelde producten best zo snel mogelijk in de koelkast. Gebruik op warme dagen een koeltas met eventueel ijselementen om je boodschappen te doen.
- Lees het etiket: gekoelde producten hebben een TGT-datum (te gebruiken tot), dit wil zeggen dat deze voedingsmiddelen niet meer mogen worden opgegeten na die datum. Op het etiket staat ook aangegeven hoelang je het product nog kan bewaren na het openen van de verpakking.
Hélène Bonte