Jaarverslag FAVV – 2022
Het FAVV, een bevoorrechte gesprekspartner van de consument
Voedselveiligheid leefde in het jaar 2022 meer dan ooit bij de consumenten, die steeds vaker hun weg vonden naar het FAVV. Het FAVV bleef uiteraard gefocust op zijn belangrijkste missie: het beschermen van de consumenten door te waken over de veiligheid van de voedselketen en de gezondheid van planten en dieren. Toch kruisten enkele uitdagingen het pad van het Agentschap in 2022, zoals verschillende incidenten bij voedingsbedrijven, de blijvende druk van het vogelgriepvirus, de achtergrondmonitoring - ditmaal in Wallonië - van de mogelijke impact van milieuverontreiniging met PFAS op de voedselketen, ...
Een blik op de kerncijfers van het jaarverslag 2022
De consument staat centraal bij het FAVV
- Met bijna 5.000 klachten en zo’n 6.600 vragen, werden in 2022 een record aantal meldingen gedaan bij het Meldpunt voor de Consument van het FAVV. Dit is een gemiddelde van maar liefst 26 vragen of 20 klachten per dag. Van de 4.998 klachten die het FAVV ontving, bleek 50% gegrond tijdens de controle.
- 88% van de consumenten die contact opnamen bleek tevreden met de opvolging van hun klacht of vraag en zou het Meldpunt aanbevelen. Het luisteren naar consumenten blijkt een doeltreffende manier om de voedselketen veilig te houden. Elke klacht draagt op die manier bij tot meer voedselveiligheid.
Controle en toezicht op de voedselketen
- Er werden 109.666 controlemissies uitgevoerd (2021: 114.486) en het conformiteitspercentage blijft hoog: 85,3% van de checklisten die gebruikt werden tijdens een inspectie waren conform (2021: 85,7%).
- Het FAVV nam 70.260 stalen in heel België, dit is een gemiddelde van 278 stalen per werkdag. 97.8% van de stalen waren conform (2021: 97,5%).
- Wanneer er een inbreuk met een risico voor de voedselveiligheid wordt vastgesteld, kan het FAVV verschillende maatregelen nemen. Dit gaat van het geven van een waarschuwing (15.966 en 2022), het opmaken van een proces verbaal (10.026 en 2022), in beslag nemen van producten of in uitzonderlijke gevallen het opleggen van een tijdelijke sluiting (294 en 2022).
- In samenwerking met het FAVV werden er door de voedingsbedrijven bijna 400 terugroepingen en waarschuwingen gepubliceerd. Er werden in totaal 289 producten teruggeroepen van bij de consumenten. Dit is een aanzienlijke daling ten opzichte van 2021. Deze daling houdt rechtstreeks verband met de Europese problematiek van ethyleenoxide die voorbij was in 2022.
- Met verschillende belangrijke (lucht)havens blijkt België een grote toegangspoort tot de Europese Unie. 127.402 zendingen werden gecontroleerd aan de Belgische grenzen en meer dan 96% van deze zendingen kwam op de Europese markt terecht.
- De toenemende vraag om exportmarkten te openen en het belang van potentiële (sanitaire en fytosanitaire) uitdagingen voor de export, vragen een proactieve aanpak van het FAVV. Het Agentschap moedigt dan ook steeds meer aan om samen te werken alle betrokken partijen (bedrijven, federale en regionale autoriteiten) en staat in nauw overleg met deze partners. In 2022 werden 36 nieuwe markten geopend.
Ondersteuning en begeleiding van kleinere voedingsbedrijven
In 2022 werden 135 gratis opleidingen gegeven voor het FAVV aan bijna 2.750 professionelen. Daarnaast volgende 3.200 mensen werkzaam in de Horeca en grootkeukens de gratis e-learning van het FAVV.
Meer dan 7 op 10 deelnemers stelden dat wat ze geleerd hebben tijdens de cursus, binnen de maand al werd toegepast in hun zaak.
Incidenten bij voedingsbedrijven in 2022 bieden ook toekomstperspectieven
In 2022 deden zich verschillende incidenten in grote voedingsbedrijven. Met een paar maanden verschil werden 2 Belgische chocoladefabrikanten geconfronteerd met een Salmonella-contaminatie.
Daarnaast meldde een grote speler op de zuivelmarkt een probleem in één van zijn vestigingen met Listeria monocytogenes.
Dergelijke voedselveiligheidsincidenten tonen aan dat autocontrole gebaseerd op de goede hygiënepraktijken en de HACCP beginselen belangrijk is en blijft om het hoge niveau van voedselveiligheid in België te behouden. Het FAVV bekijkt momenteel samen met de sector hoe ons land opnieuw een stap vooruit kan zetten in de preventieve beheersing van voedselveiligheid. In die optiek stelde het FAVV eind 2022 een hernieuwde aanpak voor autocontrole voor, waarbij het ook een mogelijke aanpassing en versterking van de controles bekijkt.
Maar liefst 29 uitbraken van vogelgriep in België : een triest record in 2022
In 2022 zorgde het vogelgriepvirus voor een intensief werkjaar voor het FAVV, de pluimveesector en andere betrokken actoren. Er werden maar liefst 29 uitbraken bevestigd bij gehouden pluimvee en vogels. Een triest record, maar beperkter dan in andere Lidstaten. Er werden daarnaast doorheen het jaar ook zo’n 220 besmette wilde vogels gevonden in het hele land (bevoegdheid gewesten).
Het vogelgriepvirus circuleert het hele jaar door. Het FAVV raadt dan ook alle houders van kippen en vogels aan om het contact tussen hun eigen dieren en wilde (besmette) vogels te vermijden. Dit kan bijvoorbeeld door het kippenren te overspannen met netten. Het is belangrijk dat professionele houders de bioveiligheidsmaatregelen strikt naleven.
Milieuverontreiniging door PFAS - einde van het onderzoek naar achtergrondwaarden in Wallonië
In juni 2021 werd tijdens werkzaamheden aan de Oosterweelverbinding een historische verontreiniging ontdekt die afkomstig bleek te zijn van het bedrijf 3M in Zwijndrecht. Er werd gevreesd dat deze stoffen aanwezig zouden zijn in de bodem, water, lucht, en … ook in levensmiddelen.
Daarom voerde het FAVV in 2021 een uitgebreide achtergrondmonitoring uit op voedingsmiddelen van plantaardige en dierlijke oorsprong uit op plaatsen in Vlaanderen waarvan er geen indicaties zijn dat er in het verleden verontreiniging zou hebben plaatsgevonden.
In 2022 voerde het FAVV een gelijkaardige oefening uit in Wallonië. Het doel van deze studie was om een beeld te krijgen van de aanwezigheid van PFAS in commerciële voedingsproducten afkomstig uit Wallonië, meer bepaald in gebieden waar geen historische PFAS-verontreiniging bekend is. Alle analyseresultaten lagen onder de Europese normen die sinds 2023 van toepassing zijn. Daarom kon worden geconcludeerd dat de betrokken landbouwbedrijven voorlopig geen verdere actie hoeven te ondernemen en dat de producten geschikt zijn voor consumptie.
De voedselveiligheidsbarometer neemt een daling in 2022
De voedselveiligheidsbarometer geeft voor 2022 een afname van 9,1 % weer ten opzichte van 2021.
Dit is grotendeels te verklaren door een belangrijke toename – tegenover 2021 – van het aantal meldingen van personen getroffen door een collectieve voedseltoxi-infectie (CVTI), nl. 830 in 2022 (tegenover 547 in 2012) waarbij 4.247 personen betrokken waren (tegenover 2.070 in 2021).
De stijging van het aantal CVTI-meldingen, en dus ook van het aantal betrokken personen in 2022, kan gedeeltelijk worden verklaard door de hervatting van de activiteiten in de verschillende voedingssectoren na de Covid-19 pandemie en het enthousiasme van consumenten om de horecazaken terug te bezoeken.
Daarnaast hebben de verschillende voedselincidenten in 2022 er ongetwijfeld toe geleid dat consumenten zich bewuster zijn geworden van het belang van voedselveiligheid. Consumenten zijn mogelijks meer geneigd om een (mogelijke) voedselvergiftiging vaker te melden.
Herman Diricks, Gedelegeerd Bestuurder van het FAVV: “Ook in 2022 voerde het FAVV zijn missie uit om de consument te beschermen en de gezondheid van dieren en planten te waarborgen. De voedselincidenten die zich in 2022 hebben voorgedaan, herinneren ons er echter aan dat we de aandacht niet mogen laten verslappen. Om een hoog niveau van voedselveiligheid en het vertrouwen van de consument te behouden, is het is noodzakelijk dat het volledige management van een voedingsbedrijf doordrongen is van een voedselveiligheidscultuur en er naar handelt. Een sterk en effectief agentschap is daarom meer dan ooit nodig om toezicht te houden op de voedselketen.”
David Clarinval, Federaal minister van Landbouw : "De cijfers tonen aan dat het FAVV in 2022 een hoog niveau van controle en toezicht op de voedselketen handhaafde. Deze resultaten illustreren de inzet van het agentschap om de veiligheid van het voedsel dat we dagelijks consumeren te garanderen en tegelijkertijd het hoofd te bieden aan onvoorziene uitdagingen zoals de toegenomen dreiging van vogelgriep in de hele pluimveesector. Bovendien heeft het FAVV de kleine ondernemingen in de voedselketen actief ondersteund en begeleid, waardoor de billijkheid en de duurzaamheid van de sector versterkt werden. Een positieve vaststelling die aangeeft dat het FAVV het werk moet voortzetten zodat onze burgers in alle veiligheid kunnen consumeren."
Het volledige jaarverslag is te raadplegen via deze website.
Hélène Bonte